İlerleme Üzerine

Geçenlerde bir sohbet ortamında bulundum ve konu bir noktada "ilerlemeye" geldi ve ilerlemenin tabandan gelmesi gerektiği gibi bir sav sunuldu. Burada şöyle deniliyordu, herkes kendince bir padişah gibi şu şöyle olmalı bu böyle olmalı deniyor (çoğu zaman bizler de böyle değil miyiz?) ve tabandaki mevcut durumu değerlendiren pek yok deniliyordu. Bence de kesinlikle doğru bir tespit aslında. Herkes kendince eleştiriyor, şu şöyle olmalı böyle olmalı, raporlar havalarda uçuşuyor belki de vs vs. Ama sonuçta bir ilerleme sağlanamıyor değil mi?

Buraya kadar sanıyorum bir noktayı atladım, hangi "ilerleme"? "İlerleme" derken neyden bahsediyorum? Hani bir Norveç dediğimizde bir de Nijerya dediğimizde hissettiğiniz fark var ya işte Nijerya'dan Norveç'e dönüşümdeki (Norveç'e doğru giden bir hareket) yoldaki aşamalara "ilerleme" diyorum işte.

Klişe sorulardan biridir şu, "ilerleme alttan/tabandan mı gelmelidir? yoksa bir lider bir topluluğu mu ilerletmelidir?" Her ikisi olursa muhteşem tabi ki ama ne yazık ki olmuyor genelde. Hatta her ikisi de olmuyor genellikle. Ne liderde ilerleme başarısı ne de taban da bir ilerleme talebi oluşmuyor çoğu zaman, oluşamıyor aslında. Bu konu çok dinamik bir yapı. Bir yandan paydaşlar çok fazla bir yandan etkileşimler ve momentler çok değişkenli. Onun için sanıyorum ki analizleri oldukça zor gözüküyor.

Burada özellikle "taban" ve "lider" kavramlarını inceleyip kısa tanımlama gerekiyor. İyi bir lider nasıl olur vs. konularında çok fazla yazı mevcut google'layabilirsiniz. Ama burada benim tek değinmem gereken şey liderler özünde vizyoner/"vision"/görü sahibi insanlar olmalıdır gereksinimidir. Yani mevcut durumdan ötesine dair gerçekte olmayan ama olabilecek olan şeyleri gören kişiler olmalılığı gereksinimi. Taban ise o topluluk içinde nüfussal çoğunluğa sahip yolda lider/önde yürüyen ile gidecek olan gruptur. Aklımın yettiğince tanım yapmaya çalıştım kısaca.

Konuyu nereye getireceğim, kısa da tutmalıyım, bana göre ilerlemeler belli bir tür alt liderler takımının taban ile etkileşimi sonucu çıkıyor ortaya diye düşünüyorum. Bunlar elitist bir yapı da olabilir ama bu "elitist" kelimesi yıpranmış ve mana kaymasına uğramış olduğu için bunu kullanmaktan çok "arif" veya "seçkin" kelimesini kullanmayı tercih edebilirim.

Bu arada biraz daha açıklarsak vizyoner bir liderin/alt liderin genelde en büyük özelliklerinden biri de "vizyon aşılama" yetisi olmalıdır. Yani fikri vizyon/görüyü karşı tarafa düşündürtmesi ve ikna etmesi gerekmektedir. Aşıladıktan sonra vizyonu alan kişinin davranışlarında değişme ve topluca/tabanın belli bölümünce yapılan davranış değişikliği ise kültürel değişime sebep olacaktır. kültürel değişim ise yolda hareketi doğuracaktır. Devamı dost sohbetinde konuşulabilir ancak.

Kısaca öncelikle bu arif/seçkin kişiler genel lider vasıflarına sahip olacak, o da yetmiyor vizyoner olacak, vizyonerlikte de doğru (hangi doğru?) vizyonlara sahip olacak o da yetmiyor karşı tarafa/tabanına vizyon aşılayabilecek yetilere sahip olacak, aşılanan tabanda değişikliği izleyebilecek görebilecek daha sonrasında ise kültürdeki gidişi görmelidirler. Görüldüğü gibi oldukça yetenek gerektiren bir meziyet ve bu liderin de için de bulunduğu toplulukta arif seçkin sınıf gitgide artırılmalıdır.

Tabandan gelen ilerlemeler ise aslında lider dediğimiz en tepeyi arif/seçkin kişilerin (alt liderlerin) vizyon olarak onu geçmesi ile gelmiştir diye düşünüyorum. Yani en taban dediğimiz yerden ilerleme gelemez bence.

Aslında tüm yazı bir sohbet sonrası benim düşüncelerim ve aşağıdaki sözü okumamdan sonra bir karalayayım dememle çıktı. Sözü paylaşıyorum:

Henry Ford Şöyle demiş: "Eğer insanlara ne istediklerini sorsaydım; 'daha hızlı bir at istediklerini' söyleyeceklerdi."

Bir sonraki yazım bu arada bir çöp kutusu ile ilgili olacak.

Not: yazı karmaşık oldu bir ara tekrardan gözden geçireceğim.